11 Şubat 2023 tarihinde 11 ilimizi derinden sarsan depremin üzerinden 8 ay geçti. Ancak Batman Milletvekili Zeynep Oduncu'ya göre, bu süre zarfında yapılan hasar tespit çalışmaları yetersiz kalmıştır. Bilirkişi olmayan personellerin gözlemsel tespitleri ve hazırladığı raporlar, yapıların hasar durumlarının tam olarak belirlenememesine neden olmuştur.
Hak sahiplerinin itirazlarının doğrudan mahkemelerde değerlendirilmesi süreci daha da karmaşık hale getirmektedir. Oduncu, bu yöntemin süreci uzatacağını ve kesin bir çözüm olmadığını belirtiyor.
Yurttaşlar Yıkım Kararı Alınan Yapılarda İkamet Ediyor
Ayrıca, ağır hasarlı olarak tespit edilen ve yıkım kararı alınan yapılar mevcutken, yurttaşlar hâlen bu yapılarda yaşamaya devam etmektedir. Bu durum, devletin deprem sonrası koordinasyon ve uygulama konusundaki yetersizliğini gözler önüne sermektedir.
Deprem Bölgesinde Yapılan Çalışmalar Yetersiz
Deprem bölgesinde sadece birkaç köy projesinin tamamlandığı ve birçok ilçe ve köyde henüz çivi dahi çakılmadığı gözlemlenmektedir. Yeni yerleşim yerlerinin seçiminde yaşanan kararsızlık ve sürekli değişen planlar, yurttaşların kafasını karıştırmakta ve süreci olumsuz etkilemektedir.
Teknolojik İmkanlar Yeterince Kullanılmıyor
Depremin üzerinden geçen 8 ayda, yeni yerleşim yerlerinin jeolojik ve jeofizik etütleri yapılmamış, yine aynı yerleşim yerlerinin kullanılacağı belirtilmiştir. Oduncu, bu durumun yeni yıkımlara davetiye çıkardığını ve teknolojik imkanlar doğrultusunda daha detaylı etütlerin yapılması gerektiğini vurguluyor.
Meclis Neden Kentsel Dönüşüme Öncelik Veriyor?
TBMM'de depremle ilgili bir komisyon kurulmuş ve yüzlerce sayfalık bir deprem raporu hazırlanmıştır. Ancak bu raporun odak noktasının neden kentsel dönüşüm olduğu konusunda Meclis'in bir açıklama yapması gerekmektedir, diye belirtiyor Zeynep Oduncu.
''11 ilimizi direkt olarak etkileyen 6 Şubat 2023 depremi üzerinden sekiz aydan fazla süre geçmiş olmasına rağmen hâlâ hasar tespit durumu çalışmaları yapılmadığı gözlemlenmektedir. Kısa süre içinde çok fazla sayıda yapı üzerinde ve mahkeme kurullarında bilirkişi olmayan personellerin genel olarak gözlemsel yaptıkları tespitlerle zoraki, kısa sürelerle oluşturdukları raporlar söz konusu yapıların hasar durumlarının tam olarak tespit edilmemesine sebep olmuştur.
Hak sahiplerinin itirazları incelenmeden direkt mahkemelerin çözüm yeri olarak sunulması bu süreci daha da uzatacaktır. Ağır hasarlı olarak tespit edilen yapılarda yıkım işlemleri tamamlanmamış, yıkım kararı alınan bu yapıların bir kısmında yurttaşlar hâlen ikamet etmeye devam etmektedir. Deprem bölgesinde Cumhurbaşkanına açılış yaptırmak için birkaç köy projesi dışında tamamlanan çalışma bulunmamaktadır. Birçok ilçe ve köyde henüz çivi dahi çakılmamıştır.
Nereye yapılacağı belli olmayan yüzlerce köy bulunmaktadır. İlk raporları sağlıklı yapılmadığından yer seçimleri sürekli değiştirilen köyler bulunmaktadır. Rezerv konut alanı olarak yine aynı yerleşim yerlerinde bulunan parseller üzerinde yapılabileceği belirtilmiştir. Oysaki daha önceki yerleşimler jeolojik, jeofizik ve benzeri herhangi bir etüt yapılmadan o günün şartlarında oluşturulmuştur.
Bugün ise teknoloji gelişmiş, her türlü etüt yapılabilecek imkânlar varken yine aynı yerleşim yerinde yapılaşmayı sağlamak yeni yıkımların önünü açmaktır. Yeni yerleşim yerlerinin teknik olarak bu işin uzmanları tarafından gerekli etüt, tespit, deney ve analizler yapılarak tespit edilmesi gerekmektedir. Tüm bunlar göz önünde bulundurulduğunda süreçlerin mahkeme yoluyla hızlı bir şekilde çözülmesinin önünü açmak kesin bir çözüm değildir.
Sahada daha sağlıklı bir şekilde sorunların tespit edilmesi, depremzedelerin hassasiyetlerinin de göz önünde bulundurularak ivedilikle yerinde karar verilmesi daha kalıcı bir çözüm olacaktır. Şunu bu şekilde anlatabiliriz: 11/6/2023 tarihinde Çevre, Şehircilik ve İklim Değişikliği Bakanı Sayın Mehmet Özhaseki “Adana’da 2.438, Adıyaman’da 23.640, Diyarbakır'da 2.361, Gaziantep'te 12.607, Hatay'da 34.129, Kahramanmaraş'ta 30.310, Kilis'te 2.628, Malatya'da 25.302, Osmaniye'de 6.856, Şanlıurfa'da 3 bin olmak üzere toplamda 143.271 köy evi yapılacak.” demiştir ancak henüz 30 bin civarı köy konutunun ihalesi yapılmamış ve bu, ihale edilen köy konutlarının yarısına bile başlanılmamıştır.
Dolayısıyla konut yapımının önündeki engel hasar tespit çalışmaları veya mahkeme süreçleri değildir, ivedilikle sahada gerekli çözümlerin üretilmesi gerekmektedir. TBMM’de depremle ilgili Komisyon kuruldu, yüzlerce sayfalık deprem raporu hazırlandı; bu raporda o kadar fazla konu olmasına rağmen afetlerle ilgili en son yapılacaklar arasında yer alan kentsel dönüşümü ilk öncelik almamızın sebebi nedir, Meclisin bunu açıklaması gerekiyor.'' dedi.