Türkiye’de pandemi döneminin getirdiği koşullar, yüksek enflasyon ve yabancıların konut alımları, ev kiralarını ve satış fiyatlarını rekor seviyelere getirdi. Bitmek bilmeyen ev sahibi-kiracı davaları yargının önünde büyük bir yük oluştururken, sorunun çözümü için ekonomi yönetiminden yeni bir hamle geldi. Hazine ve Maliye Bakanı Mehmet Şimşek’in talimatıyla Bankacılık Düzenleme ve Denetleme Kurumu (BDDK), ikinci ev alımlarında kredi kısıtlamasına gitme kararı aldı.
Bu hamleyle ne amaçlanıyor?
BDDK’nın aldığı karara göre, mevcut da evi olanlara yeni alacakları evin değerinin %22,5’inden fazla konut kredisi verilmesini yasakladı. Daha açık ifade etmek gerekirse, 5 milyon TL değerindeki bir evi ikinci tapulu evi olarak alacak olanlara, evin değerinin %22,5’i kadar kredi kullandırılabilecek. Bu da en fazla 1 milyon 125 bin lira demek oluyor. Söz konusu kısıtlama ilk ev alımlarında ise uygulanmayacak.
Bu hamlenin amacı, yatırım amaçlı alınan evlerin kiraları ve konut fiyatlarını yükseltmesinin önüne geçmek ve ilk kez ev sahibi olacakların alım gücünü arttırmak. Böylece, konut piyasasında dengelenme sağlanması ve fırsatçılığın önlenmesi hedefleniyor.
Türkiye’de konut fiyatları nasıl bir seyir izliyor?
İngiltere merkezli emlak danışmanlık firması Knight Frank’ın 2023 yılının ilk çeyreğini değerlendirdiği rapora göre, 56 ülkedeki konut piyasası içerisinde en yüksek fiyat artışı Türkiye’de gerçekleşti. Konut fiyatlarının 12 aylık yükselişi %132,8 olarak kayıtlara geçti. Türkiye’yi %18,8 ile Kuzey Makedonya, %17 ile Hırvatistan takip etti.
Sektörün bu noktaya gelmesinde yüksek enflasyonla beraber maliyetlerin artması büyük bir etken oldu. Buna bir de fırsatçılık eklenince uçuşa geçen fiyatların önü alınamadı. Merkez Bankası tarafından açıklanan konut fiyat endeksi verilerine göre, fiyatlar Mayıs’ta bir önceki yıla göre %103,6 ile 2 yılın en yavaş artışını kaydetti. Ancak ev kiraları ve fiyatları hala alım gücünün çok üzerinde seyrediyor.
Mayıs ayı verilerine göre, Türkiye genelinde bir evin ortalama metrekare fiyatı 23.573 TL’ye ulaşırken, İstanbul’da 36.444 TL, Ankara’da 17.647 TL, İzmir’de ise 27.089 TL olarak kaydedildi.
Ekonomi yönetimi ne gibi adımlar atıyor?
İşte bu duruma dur demek isteyen ekonomi yönetimi, emlak sektörünü rahatlatacak ve fırsatçıları engelleyecek yeni hamleler yapmaya devam ediyor. 2023 yılının ilk aylarında hayata geçirilen ve orta gelirliyi destekleyen Yeni Evim kampanyasında uygulanan %0,69 faizli konut kredisi büyük ilgi gördü. Kampanya kapsamında %0,69’dan başlayan vade farkıyla 15 yıl vadeli, hane gelirinin %40’ını geçmeyecek taksit bedelleri belirlendi.
Yeni Evim kampanyası ve İlk Evim İlk İş Yerim kampanyalarına rekor sayıda başvuru gelirken, Cumhurbaşkanı Yardımcısı Cevdet Yılmaz geçtiğimiz günlerde konut arzını arttıracak ve yeni konut edinimlerini destekleyecek yeni adımlar atacaklarını duyurdu. Yılmaz, Türkiye Cumhuriyet Merkez Bankası, Bankacılık Düzenleme ve Denetleme Kurumu’nun yeni konut kampanyası için çalışma yaptığını açıkladı.
BDDK’nın ikinci ev alımlarına kredi kısıtlaması getirmesi de bu çalışmanın bir parçası olarak görülüyor. Bu kararın ev fiyatlarını düşürüp düşürmeyeceği ve ilk evini almak isteyenlerin önünü açıp açmayacağı ise zamanla belli olacak.