Türkiye İstatistik Kurumu’nun (TÜİK) ağustos ayında açıkladığı enflasyon rakamı, hem ENAG hem de İstanbul Ticaret Odası’nın (İTO) enflasyon rakamlarının üzerinde geldi. Bu durum, geçmiş verilerin doğruluğunu ve maaşlarda yaşanan kayıpları gündeme getirdi. Muhalefet partileri, geçmişe dönük hesaplama yapılmasını ve emekli, memur ve işçilere telafi zammı verilmesini talep ediyor.
TÜİK’in Enflasyon Rakamı ENAG ve İTO’yu Geçti
TÜİK, ağustos ayında tüketici fiyat endeksinde (TÜFE) yüzde 1,12, üretici fiyat endeksinde (ÜFE) ise yüzde 2,35 artış olduğunu duyurdu. Buna göre, yıllık enflasyon TÜFE’de yüzde 19,25, ÜFE’de ise yüzde 45,52 olarak gerçekleşti.
TÜİK’in açıkladığı rakamlar, bağımsız araştırma grubu ENAG’ın ve İTO’nun verilerinin üzerinde çıktı. ENAG, ağustos ayında TÜFE’de yüzde 1,01, ÜFE’de ise yüzde 2,21 artış olduğunu belirtti. İTO ise aynı dönemde TÜFE’de yüzde 0,99, ÜFE’de ise yüzde 2,16 artış olduğunu açıkladı.
TÜİK’in ilk kez ENAG’la orantılı bir enflasyon rakamı açıklaması, geçmiş verilerin güvenilirliğini tartışmaya açtı. Muhalefet partileri, TÜİK’in daha önce enflasyonu bilerek düşük gösterdiğini ve milyonlarca emekli, memur ve işçinin maaş zamlarının haksız bir şekilde düşük tutulduğunu iddia etti.
Muhalefet Telafi Zammı İstiyor
CHP Genel Başkan Yardımcısı Faik Öztrak, TÜİK’in hesaplama yöntemini değiştirmesiyle birlikte daha önce milletin aldatıldığını kabul ettiğini söyledi. Öztrak, “Artık gerçekler konuşuluyorsa 12 aylık enflasyon yüzde 58 değil yüzde 128’dir. Emekliden işçi ve memurdan özür dilenerek gerçek oranlara göre derhal telafi zammı yapılmalıdır” dedi.
CHP lideri Kemal Kılıçdaroğlu da TÜİK’in kapısına dayanarak “Burası enflasyon oranlarını açıklıyor. Bu rakamlar güven vermiyor. İşçinin memurun emeklinin hakkını korumak benim görevimdir” diye konuşmuştu.
HDP Eş Genel Başkanı Mithat Sancar da TÜİK’in enflasyon rakamlarının gerçeği yansıtmadığını belirterek “TÜİK, talimat veren sarayın ve o talimatı yerine getirenlerin suç işlediğini kabul etmiş oldu. TÜİK’in hesaplama değişikliğiyle birlikte emekli, memur ve işçilerin maaşlarında yaşanan kayıpların telafi edilmesi gerekiyor” ifadelerini kullandı.
İYİ Parti Genel Başkanı Meral Akşener de TÜİK’in enflasyon rakamlarına güvenmediğini ve emeklilerin maaşlarının gerçek enflasyona göre artırılması gerektiğini söyledi. Akşener, “TÜİK’in enflasyon rakamları gerçeği yansıtmıyor. Emeklilerimizin maaşları, gerçek enflasyona göre artırılmalıdır. Emeklilerimizin alım gücü düşüyor. Bu adaletsizliğe son verilmelidir” dedi.
Geçmişteki Kayıplar Ne Olacak?
Muhalefetin telafi zammı talebi, geçmişteki kayıpların ne kadar olduğu sorusunu da gündeme getirdi. ENAG Danışma Kurulu Üyesi ve Ekonomist Yalçın Karatepe, son bir buçuk yıla ilişkin bir hesaplama yaptı. Karatepe’ye göre, 8 bin liralık seyyanen zam uygulanmış haliyle bile en düşük memur maaşında 15 bin TL, öğretmen maaşında 8.500 TL, polis memuru maaşında 5.200 TL kayıp var.
Karatepe, “Bu kadar çok insanın aynı anda fakirleştiğini, bu verilerde bir sorun olduğunu ortaya koyuyor. Türk ölçünün son iki sene içerisinde yüzde 40 ile 50 arasında bir fakirleşme yarattığı hissiyatını hissediyorum” dedi.
Karatepe’nin hesabına göre, TÜİK Ocak 2022’den bu yana ENAG’la orantılı enflasyon açıklasaydı bugün en düşük memur maaşı 24.510 lira olacaktı. 8 bin lira seyyanen zam eklenmemiş haliyle Ocak 2022’de 8.000 lira maaş alan bir emekli bugün 16.581 lira yerine 28.608 lira maaş alacaktı. En düşük emekli maaşı da 7.500 lira değil 8.940 lira olacaktı.
Profesör Doktor Veysel Ulusoy ise gerçek enflasyon verilerine göre memur maaşının ortalama 50.000-60.000 lira civarında olması gerektiğini söyledi. Ulusoy, asgari ücretin de en az 25 bin lira olması gerektiğini belirtti.
İktidar Sessiz
Muhalefetin telafi zammı talebine karşı iktidar kanadından henüz bir açıklama gelmedi. Cumhurbaşkanlığı Hazine ve Maliye Bakanlığı, TÜİK’in ağustos ayı enflasyon rakamlarını değerlendirdiği raporunda “Enflasyonda kalıcı düşüş sağlanana kadar para ve maliye politikalarındaki uyum devam edecektir” dedi.
Bakanlık, “Enflasyonun yıl sonunda hedeflenen seviyeye yaklaştırılması için tüm politika araçları kararlılıkla kullanılacaktır” ifadelerini kullandı.
TÜİK ise hesaplama yönteminde herhangi bir değişiklik yapılmadığını savundu. TÜİK Başkanı Sait Dincer, "Ağustos ayında fiyat hareketleri ENAG ve İTO’nun verileriyle uyumlu bir şekilde gerçekleşti. Hesaplama yönteminde herhangi bir değişiklik yapılmadı. Fiyat hareketlerindeki farklılık, piyasa koşullarından kaynaklanmaktadır" dedi.
Dincer, “TÜİK, bağımsız ve tarafsız bir kurumdur. Enflasyon rakamlarını uluslararası standartlara göre hesaplamaktadır. TÜİK’in verilerine güven duyulmalıdır” ifadelerini kullandı.
Telafi Zammı Mümkün mü?
Muhalefetin telafi zammı talebi, iktidarın bütçe dengesini nasıl etkileyeceği sorusunu da beraberinde getirdi. Ekonomistler, telafi zammının maliyetinin çok yüksek olduğunu ve bütçe açığını artıracağını belirtiyor.
Ekonomist Mahfi Eğilmez, telafi zammının maliyetinin 2023 yılı için yaklaşık 400 milyar lira olacağını hesapladı. Eğilmez, “Bu kadar büyük bir maliyeti karşılamak için ya vergileri artırmak ya da borçlanmak gerekir. Her iki durumda da enflasyonu daha da yükseltir” dedi.
Ekonomist Uğur Gürses de telafi zammının bütçe dengesini bozacağını ve enflasyonu tetikleyeceğini söyledi. Gürses, “Telafi zammı, geçmişte yaşanan kaybı telafi etmek yerine gelecekte yaşanacak kaybı artırır. Enflasyonu düşürmek için para ve maliye politikalarında uyum sağlamak gerekir” dedi.
Ekonomist Mustafa Sönmez ise telafi zammının mümkün olmadığını ancak en azından enflasyon farkının ödenmesi gerektiğini savundu. Sönmez, “Telafi zammı hayal ama enflasyon farkı hak. Enflasyon farkı ödenirse bile gerçek enflasyona göre değil TÜİK’in açıkladığı enflasyona göre ödenir. Bu da yeterli değil ama en azından bir nebze olsun rahatlama sağlar” dedi.
Sonuç
TÜİK’in ağustos ayında açıkladığı enflasyon rakamı, hem ENAG hem de İTO’nun verilerinin üzerinde çıktı. Bu durum, geçmiş verilerin doğruluğunu ve maaşlarda yaşanan kayıpları gündeme getirdi. Muhalefet partileri, geçmişe dönük hesaplama yapılmasını ve emekli, memur ve işçilere telafi zammı verilmesini talep etti. İktidar ise bu talebe henüz bir yanıt vermedi. Ekonomistler, telafi zammının maliyetinin çok yüksek olduğunu ve bütçe dengesini bozacağını belirtti. Telafi zammının mümkün olmadığını ancak en azından enflasyon farkının ödenmesi gerektiğini savundu.