VIA TV'de "Via Gündem" programının konuğu olan Dış Politika Analisti Soli Özel, Alin Hanım'ın sorularını yanıtlayarak Ortadoğu'daki jeopolitik dengeleri ve İsrail-İran gerilimini masaya yatırdı. Soli Özel, 7 Ekim tarihinde Hamas'ın İsrail'e yönelik başlattığı ve İsrail tarafından İran rejiminin finansmanı ve yönlendirmesiyle yapıldığı iddia edilen saldırının, olayları çok az kişinin beklediği bir noktaya taşıdığını belirtti. Özel'e göre, 7 Ekim şokuyla birlikte İsrail Devleti'nin güvenlik anlayışı tamamen değişti ve büyük bir "çuvalama" yaşandı. İsrail'in Hamas'ı küçümsemesi ve tüm güçleriyle Hizbullah'ı yok etmeye odaklanması, saldırı anında ordunun başka yerlerde bulunması gibi faktörler, uzun yıllar sürecek komplo teorilerine de zemin hazırladı. Mossad'ın her şeyi bilen bir istihbarat teşkilatı olmasına rağmen Hamas saldırısını nasıl öngöremediği soruları gündeme geldi.

Yahya Sinar'ın eyleminin işleri kimsenin beklemediği bir noktaya getirdiğini ifade eden Soli Özel, İran'ın 1982 ve özellikle 2003 sonrası Ortadoğu'da hegemonik bir siyaset izlemesini sağlayacak büyük ittifak anını kurmasının önünün açıldığını vurguladı. Ancak Soli Özel'e göre, 7 Ekim saldırısına İsrail'in verdiği cevapla bu durumun sonu geldi. Özel, İsrail'in "siyasi bir sonuç ilan etmeden ya da siyasi bir sonuca hazırlık yapmadan" sadece evsiz insanları bombalayarak veya çocukları aç bırakarak bir yere gidemeyeceğini söyledi. Buna karşılık, Hizbullah'ın liderlik kadrosunun yok edildiğini ve mevcut liderlerin Nasrullah kalibresinde olmadığını, bu savaş sırasında Hizbullah'ın da herhangi bir şey yapamadığını belirtti. Hizbullah'ın yardım edemediği ve İran'ın zayıfladığı bir ortamda, Rusya'nın Ukrayna ile meşgul olmasıyla İran'ın 1979'dan beri müttefiki olan Suriye rejiminin çöktüğünü ve İranlıların Suriye'ye resmi olarak giremediğini de ekledi. Daha fazla güncel haber için: https://www.avazturk.com

İsrail'in Gizli Gündemi ve ABD'nin Belirleyici Rolü

Soli Özel, İsraillilerin İran'dan güçlü bir cevap gelemeyeceğini düşünerek bu operasyonları yaptığını tahmin ettiğini ancak İranlıların ellerinin tamamen boş olmadığını, füze gönderebildiklerini ve bina hasarı verebildiklerini belirtti. Özel, bu savaş kısa sürede durdurulmaz ve müzakere masasına dönüş sağlanmazsa, 7 Ekim gibi kolayca öngörülemeyecek sonuçları olabileceği uyarısında bulundu. İsrail'in özellikle ilk günkü başarısı nedeniyle İran rejimini devirmek için "çok kaşındığına" dikkat çeken Soli Özel, "Bibi Netanyahu'nun bütün konuşmalarında bunu ihsas ediyor, hatta açıktan da söylüyor" dedi. Tüm bu gelişmelerin sonucunun Beyaz Saray tarafından belirleneceğini vurgulayan Soli Özel, İsrail'in muhalif gazetesi Haaretz'in genel yayın yönetmeni Aluf BE'nin de bu işi Beyaz Saray'ın belirleyeceğine dair bir yazısına atıfta bulundu.

ABD'den çelişkili haberler geldiğini belirten Soli Özel, bir taraftan Donald Trump'ın "biz de geliriz, bize dokunursanız vururuz" dediğini, diğer taraftan ise "Pandora'nın kutusunun zaten açıldığı" ve Suudların petrol fiyatlarının yükseldiğini, dünya ekonomisinin böyle bir şoku kaldıramayacağını söylediklerini ifade etti. Çin'in de sesini yükseltmeye başladığını, Suudların ise Birleşmiş Milletler Güvenlik Konseyi'nin toplanmasını istediklerini aktardı. Soli Özel, bölgedeki birçok ülkenin İran'ın zayıflamasından memnun olduğunu ancak İsrail'in durdurulamayacağından korktukları için bu işin bir an önce sona ermesini istediklerini belirtti. Özel, Batıdaki söylemi eleştirirken, Obama'nın Avrupalılarla birlikte imzaladığı anlaşmadan (JCPOA) Trump'ın 2018'de tek taraflı çekilmesinin, İran'ın uranyum zenginleştirmesinde "gaza basmasına" yol açtığını hatırlattı. Daha fazla güncel haber için: https://www.avazturk.com

İran'ın İç Dinamikleri ve "Stratejik Sabır" Politikasının Anlamı

Soli Özel, Amerika'nın en azından "kırmızı ışık yakmamasını" tetikleyen nedenlerden birinin, İran'ın uranyumu kendi içinde zenginleştirme tartışması olduğunu ve İranlıların bunu kategorik olarak reddetmesiyle İsrail'in "bunlar uzlaşmayacaklar" söylemini güçlendirdiğini, Trump'ı da İran'ı masaya döndürme vaadiyle savaşı başlatmaya ikna etmiş olabileceğini düşündüğünü dile getirdi. Özel, yarın müzakere masası kurulsa bile İsrail'in ya da en azından Netanyahu'nun bundan memnun olacağını sanmadığını söyledi. Özel, Alin Hanım'ın "İsrail, ABD'siz İran rejimini deviremez değil mi?" sorusuna yanıt olarak, İsrail'in Fordov gibi dağ içine gömülü nükleer tesisleri veya diğer derin nükleer santralleri vuramayacağını, bunun için 20 tonluk bombalar ve bu bombaları atabilecek uçakların İsrail'de olmadığını, bu kapasitenin ABD'de (B2 uçakları ile) bulunduğunu söyledi. ABD'nin bu projeye yanaşmayacağını tahmin ettiğini belirten Soli Özel, Suudlar, diğer Körfez ülkeleri ve Türkiye gibi ülkelerin İran'ın zayıflamasından memnun olsalar dahi, rejimin çökmesinin yaratabileceği istikrarsızlık ve "çılgınlıklar" nedeniyle bölgenin daha kötü bir kan ve ateş havuzuna girmesine karşı çıkacaklarını düşündüğünü ifade etti. Suudi Arabistan Veliaht Prensi'nin Trump'ı ikna edebilecek güce sahip olduğunu da ekledi.

Alin Hanım'ın "İsrail, İran'ın askeri elitini yok ederek veya yönetim kadrosunu parçalayarak tesisleri kullanılamaz hale getirebilir mi?" sorusuna yanıt veren Soli Özel, tüm mühendislerin öldürülse bile İran'daki bilginin yok olmadığını ve kolektif bilgi düzeyinin silinmediğini belirtti. Özel, İran rejimini "tek makbul bulduğu bir rejim olmadığını, değişmesini de istediğini" ve İran halkının önemli bir bölümünün de benzer duygular içinde olduğunu ifade etti. Ancak, bu durumun bir devlet olarak İranlıların kendilerine yöneltilen bu saldırıya hoş bakacaklarını göstermediğini, İran'ın nükleerle flört döneminin Şah döneminde başladığını ve İran'ın büyük güç olma hevesini koruduğunu söyledi. Makul bir şekilde dünya sistemine döndürülemediği takdirde "rövanşist bir devlet olarak kalmaya devam edeceği" ve bugün olmasa bile aynı bilgiyi yeniden üretebilecek kapasiteye sahip olduğu uyarısında bulundu. Özel, Trump'ın 2018'de anlaşmadan çekilmesinin İsraillilerle İran içindeki şahinler arasında bir koalisyon oluşturduğunu ve bunun sonuçlarının görüldüğünü dile getirdi. Soli Özel, Obama'nın nükleer anlaşmayı imzalayabilmek için İran'ın bölgede yaptığı "kötülüklerle" ilgili kısıtlamaya gitmediğini de eleştirdi. Daha fazla güncel haber için: https://www.avazturk.com

Beyaz Saray'ın İkilemi ve Bölgesel Çatışmanın Geleceği

Soli Özel, Amerikalıların Obama'nın ilk döneminden beri Ortadoğu'dan kaçmak istediğini ancak Ortadoğu'nun onları sürekli bölgeye çektiğini ve kendi sorumluluklarını kabul etmek istemediklerini ifade etti. Bölge ülkelerinin (Suudlar, İranlılarla barışma gibi) işler yaptığını ve bölgenin daha fazla tahammülünün olmadığını düşündüğünü, Türkiye'nin de tahammülü olmadığını belirterek, Beyaz Saray'ın bu durumdan etkilenmesini umduğunu söyledi. Avrupa Birliği'nin de belirli bir hat tutturmaya çalıştığını ancak Soli Özel, AB'nin bugüne kadar çok etkili olmadığını ve "ateş olsa cürmü kadar yer yakar" benzetmesini yaparak katkılarının sınırlı kaldığını düşündüğünü dile getirdi. İran'ın nükleer anlaşma ihlalleri nedeniyle AB'nin yeni yaptırımlarla tehdit ettiğini ancak savaş nedeniyle bunların derhal devreye girmediğini ekledi. Özel, İran'daki PKK şubesi olarak bilinen PJAK'ın hareketlenmeye başladığına dair haberler duyduğunu, Beluçlarla da sorunları olduğunu ve İran rejiminin kendi meşruiyetini koruma konusunda akıllıca davranmadığı için toplumdan büyük bir destek görmediğini düşündüğünü belirtti. Özel, devrim muhafızlarından birileri öldürülünce İran halkının da "üzülmeyen ciddi bir İran toplum kesimi olduğunu" söyledi.

Alin Hanım'ın "İran'ın 7 Ekim'den bu yana 'stratejik sabır' adını verdiği politikası ne anlama geliyor?" sorusuna Soli Özel, bunu Türkçe'ye "alma mazlumun ahını çıkar aheste aheste" olarak tercüme ederek, "çıkmaz ayın 10 çarşambasında biz de bunun intikamını sizden almayabiliriz" anlamına geldiğini belirtti. Özel, İran'ın meşruiyet eksikliğini sadece toplumla olan ilişkisiyle sınırlı olmadığını, rejimin içindeki bazı kişilerin İsrail'le işbirliği yapmadıkça İsrail'in bu kadar kolayca herkesi bulamayacağını, içeride ajanlarının olduğunu ve İran istihbarat ve güvenlik aygıtının "kevgire dönmüş" durumda olduğunu iddia etti. Özel, milyarlarca doların nükleer ve Hizbullah'a harcanmasına rağmen İsrail'in iki ayda Hizbullah'ı yok ettiğini ve petrol üreticisi ülkede elektrik kesintisi yaşanırken bunun halka açıklanamayacağını söyledi. Soli Özel, İran rejiminin dünyadan kopuk olduğunu, Amerika'nın ambargo uyguladığı ülkelerin sayısını artırdığını ve tüm bu bedellerin neyin karşılığında ödendiğini açıklama imkanı kalmadığını, bunun da toplumla bağını kopardığı gibi içeriden işbirlikçi olanların sayısını artırdığını savundu. Daha fazla güncel haber için: https://www.avazturk.com

Nükleer Fantezi ve Trump'ın Karmaşık Tutumu

Soli Özel, İran'ın Şah döneminden beri süregelen bir nükleer fantezisi olduğunu ancak tüm bu yatırımlara rağmen İran'da nükleer enerjiyle sağlanan elektriğin toplam tüketimin sadece %2'si olduğunu belirterek, "kimi kandırıyorsunuz" dedi. Ruhani lider Hameney'in "nükleer silah sahibi olmak gibi bir hedefimiz yok" fetvasına rağmen durumun farklı olduğunu düşündüğünü ifade etti. Soli Özel, İran'ın masaya oturmasının nedeninin zayıflamış olması olduğunu ve blöfümsü bir pozisyon aldığını, İsraillilerin de saldırmaya hazır olduğunu ve Trump'ı ikna ettiklerini belirtti.

Soli Özel, Alin Hanım'ın "Gazze'de Hamas, Lübnan'da Hizbullah ağır darbe aldı, Esad rejimi çöktü, Rusya bölgeden çıktı. İran ateşkesi kabul ederse İsrail geri çekilir mi?" sorusuna, İsrail'in çekilmek istemeyeceğini ancak Amerikalıların "bitti bu iş" dedikleri takdirde çekilmeme şansları olmadığını düşündüğünü söyledi. Donald Trump'ın tutarsız açıklamalarına değinen Soli Özel, Trump'ın seçilme sebeplerinden birinin Amerika'nın savaşlara bulaşmasını bitirme vaadi olduğunu, bu nedenle Amerikan kamuoyunda hem İsrail'le her şeyi bitirme diyen bir kampın hem de "bu işe bulaşmayalım" diyen bir kampın bulunduğunu belirtti. Soli Özel, Suudlar ve Türkiye gibi ülkelerden gelecek baskılarla Trump'ın "bu hepimizin başına bela açarak gelebilir" sonucuna varabileceğini düşündüğünü ifade etti. Özel, Amerika'nın işin içine girip İran'ı köşeye sıkıştırması durumunda, radikal rejim mensuplarının "ya herru ya merru" diyerek Hürmüz Boğazı'nı kapatma, Amerikan hedeflerine saldırma, "uyuyan hücreleri" canlandırma veya petrol bölgelerine füze gönderme gibi "mantıkla bağdaşmayacak" ancak onlar için "en rasyonel" olabilecek eylemlere girişebileceklerini, bunun da "fareyi duvara sıkıştırmak" gibi bir durum yaratacağını Putin'in benzetmesiyle açıkladı. Soli Özel, altın ve petrol fiyatlarının bu durumda yükseleceğini ve dünyanın ekonomik olarak buna tahammülü olmayacağını, bunun Trump'ın anlayacağı dil olabileceğini düşündüğünü ekledi. Daha fazla güncel haber için: https://www.avazturk.com

Türkiye'nin Rolü ve Bölgesel Çözülme Senaryoları

Alin Hanım'ın "Yemen'deki İran hedeflerinin vurulması, Azerbaycan'ın İsrail'e yardımıyla operasyonlar, Suriye hava sahasının kullanılması, bu durum daha geniş bölgesel bir şeye dönüşebilir mi?" sorusuna Soli Özel, İran'ın Azerbaycan'a saldıracak mecali olmadığını, bunun "tam intihar" olacağını düşündüğünü belirtti. Özel, sonuç olarak ABD'siz İsrail'in İran rejimini yok edecek gücü olmadığını ve ABD ortak olmazsa İsrail'in projesinin istediği gibi sonlanmayacağını yineledi. Özel, İran içinde bir darbe ihtimaline şu anki bilgisiyle ihtimal vermediğini de ekledi. Özel, İran'ın seçilmiş Cumhurbaşkanı'nın batıyla barışmak ve İran'ı normalleştirmek istediğini, bunun Hameney'in de masaya oturmasına yol açtığını ve İran'ın kendisini ne kadar zorda hissettiğinin bir göstergesi olduğunu söyledi. Özel, bu savaş bittiğinde İran'daki şahinlerin ciddi şekilde güç kaybetme ihtimali olduğunu düşündüğünü ancak silahın hala onların elinde olduğunu da vurguladı.

Alin Hanım'ın "Hamaney'in sonu ne olur, Pezeshkian gibi makul bir figür kalır mı?" sorusuna Soli Özel, İsrail'in Hamaney'e saldırmasının pek akıllıca bir hareket olmayacağını düşündüğünü, çünkü bunun boyutunun çok yüksek olacağını ve "radikal unsurları zaptedemezsiniz" korkusunu artıracağını belirtti. Özel, bu radikallerin sindikleri takdirde yok olacaklarını, bu nedenle "ayakta kalma şanslarının ancak tırmandırmayla mümkün olabileceğini" veya "biz giderken milleti de götürelim" diyebileceklerini, yani daha büyük şiddet eylemlerine girişebileceklerini ifade etti. Netanyahu'nun İran'daki muhalefete "halklarla sorunumuz yok" çağrısını Alin Hanım hatırlattığında Soli Özel, bunun "palavra" olduğunu ve böyle bir çağrının İran halkı tarafından rejim kendilerine saldırırken kabul edilemeyeceğini savundu. Özel, Mossad'ın İran içinde bu kadar yerleşmiş olmasıyla siyasi çevrelerle de işbirliği yapıyor olabileceğini düşündüğünü ancak İran Cumhurbaşkanı'nın böyle bir profile sahip olmasının kendisi için "yolun sonu" olabileceğini ekledi. Daha fazla güncel haber için: https://www.avazturk.com

Soli Özel, Suriye'de HTŞ liderine suikast söylentilerine ve IŞİD'in Suriye içinde güçlenmesine dikkat çekerek, Şara'nın kendi tabanındaki radikal unsurlarla problemi olduğunu ve onların Şara'nın kucaklayıcı olma çabalarından memnun olmadıklarını belirtti. Özel, Şara'nın Irak hapishanelerinde geçirdiği 5 yıl sonrası İngilizler tarafından eğitim aldığının ortaya çıkmasının, onun bir şekilde "işe alındığı" ve Şam'daki rejim devrildiğinde başa geçmesi için hazırlandığı izlenimini yarattığını söyledi. Soli Özel, Alin Hanım'ın "Hayat böyle olmasın Soli Bey" dileğine katılarak, bu yazın da "çok rahat bir yaz olmayacağını" belirtti ve programı sonlandırdı.