Türkiye'nin eğitim takviminde en kritik duraklardan biri olan Yükseköğretim Kurumları Sınavı (YKS), bu hafta sonu milyonlarca gencin ve yetişkinin hayatında yeni bir sayfa açmak üzere kapılarını aralıyor. 21-22 Haziran tarihlerinde, Türkiye genelinde ve Kuzey Kıbrıs Türk Cumhuriyeti'nin başkenti Lefkoşa dahil olmak üzere tam 250 sınav merkezinde gerçekleştirilecek olan bu dev maraton için tüm hazırlıklar titizlikle tamamlandı. Anka Haber Ajansı'nın Ölçme, Seçme ve Yerleştirme Merkezi (ÖSYM) verilerinden derlediği bilgilere göre, bu yıl 2 buçuk milyondan fazla adayın geleceği için mücadele edeceği sınav, sadece bir bilgi ölçümünden öte, devasa bir organizasyon ve ulusal bir umut yarışı anlamına geliyor.

Bu büyük sınavın arkasında, neredeyse görünmez bir kahramanlar ordusu ve üst düzey güvenlik önlemleri yatıyor. YKS boyunca, tam 592 bin 272 personel görev alacak; bu rakam başlı başına sınavın büyüklüğünü gözler önüne seriyor. Sadece Temel Yeterlilik Testi (TYT) oturumunda 333 bin 836 görevli, Alan Yeterlilik Testleri (AYT) için 226 bin 138, Yabancı Dil Testi (YDT) için ise 32 bin 298 görevli sahada olacak. Güvenlik tedbirleri ise akıl almaz boyutlara ulaşıyor: toplamda 93 bin 718 kamera ve 9 bin 598 dedektör ile sınav binaları ve salonlar en ince ayrıntısına kadar izlenecek. Yaklaşık 4,5 milyon adet soru kitapçığı ve cevap kağıtlarının hazırlanması, basımı, kontrolü ve taşınması süreci ise tam bir gizlilik perdesi altında yürütüldü. Bu kritik süreç için 115 personel, yaklaşık bir aydır dünyadan tamamen izole edilmiş, tek bir pencerenin dahi bulunmadığı, Faraday kafesi ve sinyal karıştırıcı (jammer) gibi özel sistemlerle korunan kapalı bir matbaa merkezinde adeta bir sır gibi yaşadı. Sınavın sona ereceği akşama kadar dışarı çıkamayacak olan bu ekip, hatta merkezdeki çöplerin bile soru güvenliği için 40 gün boyunca -18 derecede bekletilmesini sağlayarak eşsiz bir özveri örneği sergiledi.

Sınav, sadece gençlerin değil, her yaştan adayın umutlarına ev sahipliği yapıyor. ÖSYM verilerine göre, bu yıl YKS'ye başvuran 2 milyon 560 bin 649 aday arasında en genç katılımcı 15 yaşındayken, en yaşlı aday tam 81 yaşında. Deneyimin bilgelikle buluştuğu bu tabloda, 50 yaş ve üzeri 21 bin 229 adayın sınava girmesi dikkat çekiyor. Ayrıca, YÖK tarafından belirlenen 34 yaş üstü kadın kontenjanından yararlanmak isteyen aday sayısı da 75 bin 409 olarak kayıtlara geçti. Bu yıl ilk kez YKS uygulamasına ev sahipliği yapacak olan Hakkari/Şemdinli, Hatay/Hassa, Kocaeli/Dilovası, Kütahya/Gediz, Şanlıurfa/Ceylanpınar ve Zonguldak/Çaycuma gibi altı yeni sınav merkezi, sınavın ülkenin her köşesine yayılan kapsayıcılığını gözler önüne seriyor.

YKS, üç ana oturumdan oluşuyor. 21 Haziran Cumartesi günü saat 10.15'te başlayacak Temel Yeterlilik Testi'ne (TYT), başvuran tüm 2 milyon 560 bin 649 aday katılacak. Bu oturum için 7 bin 848 bina ve 143 bin 213 salon tahsis edildi. Pazar günü, yani 22 Haziran'da, yine saat 10.15'te başlayacak Alan Yeterlilik Testleri'ne (AYT) ise 1 milyon 721 bin 60 aday ter dökecek. AYT için 5 bin 78 bina ve 93 bin 793 salon kullanılacak. Aynı gün saat 15.45'te gerçekleştirilecek son oturum olan Yabancı Dil Testi'ne (YDT) ise toplam 215 bin 448 aday başvurdu. Bu adaylardan 206 bin 784'ü İngilizce, 4 bin 331'i Arapça, 2 bin 570'i Almanca, 1028'i Fransızca ve 735'i Rusça dillerinde şansını deneyecek. YDT için 988 bina ve 10 bin 424 salon hazırlandı. Bu yılki sınavda 12 bin 607 TYT, 8 bin 352 AYT ve 1094 YDT engelli adayın da ihtiyaçlarına göre erişilebilir binalarda ve uygun salonlarda sınava gireceği belirtildi.

Sınav evraklarının sınav merkezlerine güvenli bir şekilde ulaştırılması ve sınav sonunda Ankara'daki merkeze geri taşınması süreci de büyük bir operasyonun parçası. Bu işlemler için 528 şehirler arası ve 6 bin 510 şehir içi nakliye aracı kullanılacak. Şehirler arası nakil araçları, özel güvenlik tedbirleri altında sınav merkezlerine ulaştırılırken, ÖSYM Sınav Koordinasyon Merkezi tarafından anlık olarak takip edilecek. Tüm bu süreç boyunca emniyet güçleri ve kamera sistemleri sürekli devrede olacak. Sınav bitiminde, soru kitapçıkları ve cevap kağıtları kilitli kutulara yerleştirilerek aynı güvenlik önlemleri eşliğinde ÖSYM Sınav Evrakı Kabul Merkezi'ne getirilecek. Bu devasa operasyonun sorunsuz tamamlanması için toplam 52 bin 562 emniyet personeli, üç oturum boyunca görev başında olacak. Tüm bu detaylar, Türkiye'nin eğitim sistemindeki en büyük sınavın, sadece akademik bir değerlendirme değil, aynı zamanda lojistik ve güvenlik açısından da devasa bir ulusal seferberlik olduğunu kanıtlıyor.

Peki, tüm bu hazırlıklar ve milyonların katılımıyla dikkat çeken YKS'nin bu yılki başvuru sayıları, geçmiş yıllara kıyasla ne gibi çarpıcı bir gerçeği gözler önüne seriyor? Veriler, son yıllarda artış eğiliminde olan aday sayılarının bu yıl sürpriz bir şekilde yön değiştirdiğini gösteriyor. 2021'de 2 milyon 592 bin 390 adayın başvurduğu YKS'ye, 2022'de 3 milyon 234 bin 409, 2023'te ise rekor bir sayıyla 3 milyon 537 bin 443 aday başvurmuştu. Geçen yıl 3 milyon 120 bin 870 adayın başvurduğu düşünüldüğünde, bu yılki 2 milyon 560 bin 649 kişilik başvuru sayısının oldukça keskin bir düşüşü temsil ettiği görülüyor. Yaklaşık 560 bin kişilik bu azalma, YKS tarihinde son yılların en dikkat çekici gerilemelerinden biri olarak kayıtlara geçiyor. Milyonların geleceğini belirleyen bu kritik sınavda, aday sayılarındaki bu beklenmedik düşüşün altında yatan nedenler ve bunun ülkenin yükseköğretim geleceğine yansımaları, şimdi her zamankinden daha fazla merak konusu olmaya devam ediyor. Bu önemli veri, Türkiye'nin eğitim ve gençlik dinamikleri hakkında ne gibi yeni tartışmaları tetikleyecek, zamanla göreceğiz.