Türkiye'de milyonlarca memur ve emekli, her yıl Ocak ve Temmuz aylarında maaşlarına yapılacak zam oranlarını büyük bir dikkatle takip ediyor. Bu zam oranları, Türkiye İstatistik Kurumu (TÜİK) tarafından açıklanan tüketici enflasyonu (TÜFE) rakamlarına, özellikle de altı aylık enflasyon farkına göre belirleniyor. Ancak yaklaşan Kurban Bayramı tatili ile ilgili gündeme gelen bir senaryo, memur ve emeklileri ciddi şekilde endişelendiriyor. İddialara göre, bayram tatilinin uzatılması, Temmuz ayında alınacak zam oranlarının beklenenden daha düşük kalmasına neden olabilir.

Peki bu endişenin kaynağı ne? Normal şartlarda 4 gün sürecek olan Kurban Bayramı tatili, 5 Haziran Perşembe günü Arefe ile başlayıp, 6 Haziran Cuma, 7 Haziran Cumartesi, 8 Haziran Pazar ve 9 Haziran Pazartesi günlerini kapsıyor. Ancak özellikle turizm sektörünün ve Kültür ve Turizm Bakanı Mehmet Nuri Ersoy'un da desteklediği şekilde, tatilin uzatılması yönünde güçlü bir beklenti ve tartışma bulunuyor. Tatilin 10 güne uzatılması için ise Cumhurbaşkanı kararı ile 2 Haziran Pazartesi gününden itibaren kamu kurumları ve kamu çalışanlarının idari izinli sayılması gerekiyor.

İşte tam da bu noktada, tatilin uzatılması ile maaş zamları arasındaki kritik bağlantı ortaya çıkıyor. Memur ve emekli maaş zamları için belirleyici olan 6 aylık enflasyon farkı, Temmuz ayında açıklanacak Haziran ayı TÜFE rakamları ile netleşecek. Ancak geçmiş dönemlerde de benzer durumlar yaşandığı iddia ediliyor; TÜİK tarafından hesaplanan tüketici enflasyonu rakamlarının, yıllardır milyonlarca kişiyi ilgilendiren Ocak ve Temmuz zamları öncesinde, özellikle Haziran ve Aralık aylarında rutin şekilde düşük çıkması dikkat çekiyor.

Geçtiğimiz yıl yaşanan bir örnek bu durumu pekiştiriyor. Kasım ayında yüzde 2,24 olan aylık enflasyon, Aralık ayında 1,49 puanlık düşüşle yüzde 1,03 olarak açıklanmıştı. Bu durum, hem yıllık enflasyonu düşük çıkarmış hem de Ocak ayında memur ve emekli aylıklarına yapılacak zam oranı için öngörülen 6 aylık enflasyon farkının düşük kalmasına neden olmuştu. O dönemde enflasyonun düştüğü gerekçesiyle memur ve memur emeklilerine yüzde 11,54, SSK ve Bağ-Kur emekli aylıklarına ise yüzde 15,75 oranında zam yapılmıştı.

Mevcut durumda ise, TÜİK'in son olarak yüzde 3 oranında açıkladığı Nisan ayı TÜFE artışıyla birlikte memur ve emeklilerin dört aylık enflasyon farkı yüzde 13,36 düzeyinde bulunuyor. 3 Haziran'da açıklanacak Mayıs enflasyonu ve 3 Temmuz'da açıklanacak Haziran enflasyonuyla birlikte memur, memur emeklileri ile SGK emeklilerinin 6 aylık enflasyon farkı oranındaki Temmuz zamları netleşecek.

Endişe senaryosuna göre, Kurban Bayramı tatilinin 10 güne uzatılması kararı, maaş zamlarında esas alınan TÜİK verisinin Haziran ayında daha düşük çıkmasına olanak sağlayacak. Ekonomik hesapların ağır bastığı bu tartışmada, Temmuz maaş zamları öncesi Haziran enflasyonunun uzatılan tatille düşük çıkması, maaş zam oranının düşük tutulması hesapların başında geliyor. TÜİK'in Haziran ayındaki fiyat derlemelerinde bayram tatilinin uzatılmasıyla oluşacak "boşluk" veya veri toplama zorlukları, Temmuz zammının belirlenmesine yansıyacak enflasyon verisinin ve zam oranının düşük kalmasına zemin yaratacak.

Öngörülen senaryoya göre, eğer Mayıs ayında yüzde 2 civarında bir TÜFE artışı gerçekleşir ve Haziran'da tatilin etkisiyle bu oran yüzde 1 seviyesinde kalırsa, Temmuz zammı yüzde 15-16 civarında olabilir. Üzerine yıllardır gündeme getirilmeyen bir "refah payı" eklenmemesi durumunda, milyonlarca memur ve emeklinin 2-3 bin liralık maaş artışlarına mahkum edilmesi söz konusu olabilir.

Bu durum, en düşük emekli aylığını da doğrudan etkileyecek. Ocak ayında 14 bin 500 liraya yükseltilen en düşük emekli aylığının, Temmuz'da 6 aylık enflasyon farkı oranında artırılması bekleniyor. Dolayısıyla bayram tatilinin uzatılmasıyla "düşük çıkartılacak" Haziran enflasyonu, en düşük emekli aylığına yapılacak zam oranını da olumsuz etkileyecek. En düşük emekli aylığının enflasyon farkı oranında artırılması için Temmuz'da yeniden yasal düzenleme yapılması gerektiği de belirtiliyor.

Öte yandan, bayram ikramiyeleri de emekliler için önemli bir gelir kalemi. Ramazan Bayramı'nda 3 bin liradan 4 bin liraya çıkartılan emeklilerin bayram ikramiyesinde yapılan bin lira artış, 27 Mart'ta çıkarılan yasa sayesinde hesaplara yatırılmıştı. Bu yasa gereği, Kurban Bayramı'nda da emeklilere 4 bin lira ikramiye ödemesi yapılacak. Ancak ekonomi kulislerinde Kurban Bayramı ikramiyesinin 5 bin liraya çıkarılacağı yönünde iddialar dolaşsa da, bunun gerçek olmadığı, Hazine ve Maliye Bakanlığı'nın buna sıcak bakmadığı vurgulanıyor. Bayram ikramiyesinde yeni bir artış yapılması için de tıpkı en düşük emekli aylığında olduğu gibi yeni bir yasa çıkarılması zorunlu, bu da bu beklentilerin gerçekleşmesini zorlaştırıyor.

Sonuç olarak, Kurban Bayramı tatilinin uzatılmasına yönelik tartışmalarda, iç turizmi canlandırmak ve durgun ekonomiye sınırlı süreli bir hareketlilik katmak gibi hesapların yanı sıra, Temmuz maaş zamları öncesinde Haziran enflasyonunu düşük tutma hesabının da ağır bastığı anlaşılıyor. Ancak Ramazan Bayramı'nda tatilin uzatılması sonrası otobüs biletlerinin dahi yüzde 100 zamlandığı dikkate alındığında, olası bir tatil uzatma kararının, dar gelirli ve alım gücünden yoksun milyonlar açısından maliyetinin artacağı ve gelirlerine yansımasının ise endişe verici düzeyde düşük kalabileceği bir senaryo gündemdeki yerini koruyor.