Türk ekonomisi, uzun süredir uygulanan sıkı para politikaları ve bunun getirdiği yüksek faiz oranlarıyla zorlu bir sınavdan geçerken, iş dünyasının kalbinde 30 Haziran tarihli kritik bir stres dalgası yükseliyor! Reel sektörün finansman maliyetleri altında ezildiği, bankaların ise artan endişelerle gözlerini şirketlerin üzerindeki "borçlu cari hesaplar"a çevirdiği bu dönemde, piyasaları bekleyen büyük bir testin tüm detayları, makalemizin devamında soluksuz bir şekilde aralanacak.

Merkez Bankası’ndan beklenen gevşeme sinyalleri gelmezken, 19 Mart’ta yaşanan sarsıntının ardından gelen politika faizi artışı, bankacılık sektörünü şirketlerin faiz ödemeleri konusunda derin bir tedirginliğe sürükledi. Mart sonunda borçlu cari hesaplar (BCH, rotatif kredi) için şirketler ilk dönem sonu faiz ödemelerini gerçekleştirdi ve bankacılık sektörü kaynakları, o dönemde bir kısım şirketin ödemeyi yapamadığını belirtmişti. Şimdi ise, 30 Haziran’da ikinci dönem sonu faiz ödemeleri yapılacak ve bankacılık sektörü kaynakları, yüzde 52-60 arası faizle kullanılan BCH’ların bu sefer daha fazla şirket tarafından ödenememe sorunu yaşanabileceği görüşünde. Reel sektör temsilcileri de dönem sonu faiz ödemelerinde sıkıntı yaşanmasının kendileri için sürpriz olmayacağını vurguluyor. Bu durum, sıkı para politikasının reel sektörde yarattığı sıkıntıların yeni bir boyut kazandığını gözler önüne seriyor. Borçlu cari hesaplar, şirketlerin kısa vadeli nakit ihtiyaçlarını karşılamak için sıkça tercih ettiği, maksimum 12 ay vadeli krediler olup, faizleri üçer aylık dönemlerde ödenmektedir. Ancak sıkı para politikası, bu kredilerin faizlerinin de rekor seviyelere yükselmesine yol açarak, firmaları çok yüksek maliyetlerle karşı karşıya bırakıyor.

Merkez Bankası, Haziran 2023’te başlayan sıkı para politikası kapsamında Mart 2024 toplantısında politika faizini yüzde 50’ye kadar yükseltmiş ve geçen yılın sonuna kadar bu seviyeyi korumuştu. Her ne kadar geçen yılın son Para Politikası Kurulu toplantısında politika faizi yüzde 47,5’e, Mart başında ise yüzde 42,5’e çekilerek indirim döngüsü sinyalleri verilmiş olsa da, İstanbul Büyükşehir Belediye Başkanı Ekrem İmamoğlu'nun gözaltına alınıp tutuklanmasıyla başlayan finansal sarsıntı ve üzerine eklenen ABD tarife savaşları, Merkez Bankası’nın bu indirim döngüsünü duraksattı. Mayıs PPK’sında politika faizi tekrar yüzde 46’ya çekilirken, Haziran toplantısında Ortadoğu’daki artan gerilimin etkilerini görmek amacıyla faiz sabit bırakıldı. Tüm bu süreç, reel sektörün Haziran 2023’ten bu yana yüksek kredi maliyetleri nedeniyle yaşadığı finansmana erişim sorunlarını daha da derinleştirdi. 2024 Aralık ayında başlayan süreçle 2025’e maliyetlerin gerilemesi ve finansman sorunlarının azalması umuduyla giren şirketler, beklenen indirim döngüsünün yaşanmamasıyla birlikte sıkı para politikası ve hem iç hem dış piyasadaki dalgalı seyir nedeniyle daha büyük zorluklarla karşılaştı. Bu tür finansal gelişmeler ve piyasa dinamiklerine dair detaylı analizler için https://www.avazturk.com gibi ekonomi haber platformları takip edilebilir.

Peki, dönem sonu faizini ödeyemeyen şirketleri ne bekliyor? Bankacılık sektörü kaynakları, ödeme yapamayan şirketlerin önce ihtarname ile uyarılarak 10 gün içinde ödeme yapmalarının istendiğini belirtiyor. Eğer yine ödenmezse, bu kredinin yakın izlemeye alındığını ve en sonunda takipteki alacaklar kısmına atıldığını dile getiriyorlar. Reel sektör temsilcileri ise, firmaların halihazırda birçok ödemeyi yapmakta zorlandığını ve rotatif kredi faizi ödemelerinde de sıkıntı yaşanmasının beklenen bir durum olduğunu ifade ediyor. Piyasa genelinde KOBİ’lerin yüzde 70’e yakınının işletme sermayesi zayıf olduğu için işlerini kredilerle döndürmeye çalıştığını belirten kaynaklar, parasal sıkılaşma neticesinde işleri döndürmekte ciddi anlamda zorlanmaya başladıklarını vurguluyor. Eskiden bir kredi çekip diğerini kapatma imkanı varken, şimdi hem maliyetler hem de kredi büyüme kısıtlamaları nedeniyle bunun çok zor olduğunu, hatta 500 bin TL’lik bir kredinin bile zor temin edildiğini, piyasanın çok sıkışık olduğunu ve ödeme güçlüğünün artmasını beklediklerini belirtiyorlar.

Bu sıkışıklığın somut bir yansıması ise BDDK verilerine yansımış durumda. Ticari ve KOBİ kredilerinde takipteki alacak miktarı, İBB Başkanı İmamoğlu’na yönelik operasyon sonrası hızla artış gösterdi. Bankacılık Düzenleme ve Denetleme Kurumu (BDDK) verilerine göre, ticari ve diğer kredilerin takipteki alacak bakiyesi, sıkılaşmanın arttığı bu dönemde, 13 Haziran sonunda 14 Mart sonuna göre yüzde 22,72’lik şaşırtıcı bir artış sergiledi. Veriler, 13 Haziran itibarıyla ticari ve diğer kredilerde takipteki alacak bakiyesinin 239.4 milyar liraya yükseldiğini, 14 Mart sonunda ise bu bakiyenin 195.07 milyar lira seviyesinde bulunduğunu gösteriyor. KOBİ kredilerinde de benzer bir yükseliş yaşandı; 14 Mart haftasında 99.5 milyar lira olan takipteki alacak bakiyesi, 13 Haziran ile biten hafta itibarıyla 120.7 milyar liraya ulaştı. Ticari ve diğer kredilerde takipteki alacak miktarındaki bu denli hızlı artış, piyasanın yaşadığı zorlukların ciddiyetini açıkça gözler önüne seriyor.

İşte bu noktada, 30 Haziran tarihi, Türk iş dünyası için sadece bir faiz ödeme dönemi olmanın ötesinde, bir dönüm noktası olarak beliriyor! Reel sektörün üzerindeki borç yükü, yüksek faizler ve finansmana erişim kısıtları, sadece küçük işletmeleri değil, tüm ekonomik çarkları etkileyecek derin sonuçlara yol açabilir. Takipteki alacaklardaki ürkütücü artışın işaret ettiği üzere, 30 Haziran’daki ödemelerde yaşanacak olası aksaklıklar, yalnızca şirketlerin finansal sağlığını değil, bankacılık sektörünün istikrarını ve dolayısıyla tüm Türkiye ekonomisinin geleceğini yakından ilgilendiren, sandığımızdan çok daha büyük bir tehlikenin kapısını aralayabilir!