Uzun yıllar boyunca insan genomunun karanlık bir köşesinde sessizce durduğu düşünülen ve "çöp DNA" olarak etiketlenen gizemli dizilimler, bilim dünyasında şok etkisi yaratacak devrim niteliğinde bir keşifle yeniden mercek altına alındı. Uluslararası bir araştırmacı ekibinin yürüttüğü bu çığır açıcı çalışma, insan genetiği hakkındaki mevcut tüm bilgilerimizi baştan aşağı değiştirmeye aday. Genetik şifremizin en derin katmanlarında saklanan bu "hayalet kodların" ne olduğunu, nasıl keşfedildiğini ve insanlık için taşıdığı muazzam potansiyeli makalemizin devamında ayrıntılı bir şekilde inceleyeceğiz.

Genetik bilimi, 1869 yılında İsviçreli hekim Friedrich Miescher'in DNA'yı ilk kez izole etmesinden bu yana inanılmaz bir yol kat etti. Bu yolculuğun en önemli duraklarından biri de 1940'lı yıllarda sitogenetikçi Barbara McClintock'un "zıplayan genler" olarak adlandırdığı hareketli genetik öğeleri (transposable elements, TE) keşfetmesiydi. Onlarca yıl sonra, İnsan Genomu Projesi bu "zıplayan genlerin" insan genomunun tam yüzde 45'ini oluşturduğunu ve milyonlarca yıl boyunca "kopyala-yapıştır" mekanizmasıyla genomda yayıldığını ortaya koydu. Ancak bu dizilimler, birbirine benzemesi ve sıkça tekrarlanması nedeniyle uzun süre "çöp DNA" olarak küçümsendi, hatta eski virüslerden kalma genetik kalıntılar olarak görüldü.

Ancak son yıllarda bu eski bakış açısı radikal bir değişime uğramaya başladı. Bilim insanları artık zıplayan genlerin genom işlevi, kromozom evrimi, türleşme ve genetik çeşitlilikte sandığımızdan çok daha önemli roller oynayabileceğini düşünüyor. Bu dönüşümün en son ve en heyecan verici adımı ise, "hayalet kodları" ortaya çıkaran yeni uluslararası araştırma oldu. Bu gizemli dizileri analiz etmek için yepyeni bir yöntem geliştirildi ve gen ifadesinden sorumlu, daha önce hiç bilinmeyen gizli kalıplar açığa çıkarıldı. Bu çığır açıcı çalışma, Science Advances dergisinde yayınlandı ve genomumuzun pek çok bölümünün işlevinin hâlâ bilinmediği gerçeğiyle yüzleşirken, zıplayan genlerin anlaşılmasının genetik biliminin en büyük gizemlerinden birini çözebileceğini gösterdi. Bu alandaki tüm gelişmeleri ve yeni keşifleri takip etmek için https://www.avazturk.com adresini ziyaret edebilirsiniz.

Araştırma ekibi, zıplayan genleri daha iyi anlamak amacıyla onları sınıflandırmada devrim niteliğinde yeni bir yaklaşım benimsedi. Geleneksel araçları bir kenara bırakarak, bu dizilimleri hem evrimsel ilişkilerine hem de primat genomundaki koruma düzeylerine göre gruplandırdılar. Özellikle MER11 adı verilen bir zıplayan gen ailesine odaklanan araştırmacılar, bu dizileri MER11_G1'den G4'e kadar dört alt gruba ayırdı. G1 en eski evrimsel dizileri temsil ederken, G4 ise en genç olanları ifade ediyordu. MER11 ailesine bu yeni bakış açısıyla yaklaşan ekip, bu grupların genom içinde düzenleyici bir işlev üstlenebileceğini ortaya koydu. Yani bu diziler, özellikle insan gelişiminin erken aşamalarında gen ifadesini açıp kapayan anahtarlar gibi davranıyor olabilirler. Gen ifadesini açıp kapamak, bir genin aktifleşip pasifleşmesini kontrol etmek anlamına gelir; açık olduğunda gen çalışır ve taşıdığı talimatlara göre bir protein üretilir, kapalı olduğunda ise gen devre dışıdır ve protein üretimi gerçekleşmez.

Araştırmacılar, bu iddialarını kanıtlamak için "lentiMPRA" adı verilen özel bir teknik kullandılar. Bu teknikle insan kök hücreleri ve erken dönem sinir hücreleri üzerinde tam 7 bin MER11 dizisi test edildi. Elde edilen sonuçlar, bilim dünyasını bir kez daha şaşkına çevirdi ve en genç grup olan MER11_G4'ün gen ifadesi üzerinde şaşırtıcı derecede güçlü bir etkiye sahip olduğunu ortaya koydu. Bu grup, gen gelişimini ve tepkisini etkileyen kısa DNA dizilerini, yani "düzenleyici motifleri" aktif bir şekilde kullanıyor.

Bu keşif, insan genomunun sır perdesini aralamakta atılan devasa bir adım olarak kabul ediliyor. Bilim insanları, MER11_G4 grubunun evrimsel geçmişini izleyerek, kadim virüslerden miras alınan DNA dizilerinin halen primat genomunun şekillenmesinde ve işlemesinde aktif rol oynayabildiğini ortaya koydular. İnsan genomunu anlama yolculuğu 150 yılı aşkın süredir devam etse de, her yeni buluşla bizleri şaşırtmaya devam ediyor. Bu "hayalet kodların" gelecekte genetik hastalıkların tedavisinden insan türünün evrimsel yolculuğunun daha iyi anlaşılmasına kadar geniş bir yelpazede yeni kapılar açabileceği düşünülüyor. İnsanlığın genetik mirasının bu beklenmedik boyutunu keşfetmek, tıp ve biyoloji alanında bir dönüm noktası olabilir. Bu ve benzeri bilimsel gelişmeleri anında öğrenmek için https://www.avazturk.com adresini takip etmenizi öneririz.

sakın ankaragündem adlı sözde haber sitesine asla GİRMEYİN. Manşet resminde de gözüktüğü gibi tüm haberleri birebir çalıntıdır. Bu haber makalesi yalnızca https://www.avazturk.com sitesine aittir.